روش مطالعه درس اقتصاد
درس اقتصاد در رشته انسانی از آن دسته درس‌هایی است که فقط یک کتاب درسی دارد، اما با همان یک کتاب، نقش مهمی در تعیین رتبه نهایی شما ایفا می‌کند. از آنجا که این درس، تک‌کتاب به حساب می‌آید، بیشتر داوطلبان، عملکرد خوبی در آن دارند. پس اگر شما نتوانید درصد قابل‌توجهی از این درس کسب کنید، عملا از رقبای خود عقب می‌مانید. اقتصاد، کتابی است که محتوای آن به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود: بخش مفهومی و خواندنی و بخش محاسباتی و مسئله‌محور. در این مقاله، به روش مطالعه اصولی هرکدام از این بخش‌ها می‌پردازیم.
بخش اول: مطالعه مفهومی اقتصاد؛ یادگیری عمیق، نه فقط حفظ کردن!
مطالب مفهومی در اقتصاد شامل تعاریف، نظریه‌ها، اصطلاحات اقتصادی، انواع بازارها، نقش دولت، عرضه و تقاضا و مواردی از این قبیل است. برای اینکه در این بخش یادگیری عمیق داشته باشید، نباید فقط به حفظ کردن مطالب اکتفا کنید، بلکه باید آنها را به درستی درک و تحلیل کنید.
مطالعه موثر یک درس متنی، با ساختن نقشه ذهنی آغاز می‌شود. ابتدا کل فصل را ورق بزنید و سعی کنید ساختار آن را درک کنید. برای مثال، عنوان درس، تیترهای اصلی و فرعی، نمودارها، بخش‌های مهم یا رنگی‌شده، تصاویر، و حتی پرسش‌های پایان فصل را به‌دقت نگاه کنید. هدف از این مرحله این نیست که درس را یاد بگیرید، بلکه باید تصویر کلی آن را در ذهن خود بسازید. مثل یک معمار که پیش از شروع ساختن، نقشه کلی ساختمان را می‌بیند. این کار باعث می‌شود در حین مطالعه، جایگاه هر مطلب را بهتر بفهمید و ارتباط منطقی بین مطالب برقرار کنید.
برای فعال‌سازی ذهن و آماده شدن برای مطالعه عمیق، باید از خودتان سوال بپرسید. برای مثال:
سوال‌هایی از این دست باعث می‌شود مغز شما هنگام مطالعه به دنبال پاسخ باشد، نه اینکه صرفا اطلاعاتی را حفظ کند و همین امر باعث می‌شود که شما مطالعه فعالانه‌تری داشته باشید که در نهایت می‌تواند به یادگیری بهتر شما منجر شود. همچنین انگیزه شما بیشتر می‌شود، چون حس می‌کنید با یک هدف مشخص (یافتن پاسخ سوالات) در حال خواندن هستید.
حالا باید وارد متن اصلی درس شوید. سعی کنید هر پاراگراف را با دقت بخوانید و آن را با لحن و زبان خودتان، برای خودتان بازگو کنید. می‌توانید این کار را بعد از مطالعه هر پاراگراف انجام دهید. تصور کنید قرار است مطلب را برای دوستی توضیح دهید که هیچ پیش‌زمینه‌ای از اقتصاد ندارد. اگر بتوانید مفاهیم را با زبان ساده بیان کنید، یعنی آنها را واقعا فهمیده‌اید. اما اگر در توضیح دادن مشکل داشتید، آن قسمت را دوباره بخوانید و حتی روی کاغذ خلاصه کنید. این تکنیک ساده باعث تثبیت عمیق مفاهیم در ذهن شما می‌شود.
بعد از اتمام مطالعه، بلافاصله یک مرور سریع انجام دهید. یعنی متن را دوباره با سرعت بالا بخوانید و فقط به نکات کلیدی، مفاهیم اصلی و قسمت‌هایی که علامت‌گذاری یا هایلایت کرده‌اید دقت کنید. این مرور نه‌تنها باعث افزایش ماندگاری مطالب می‌شود، بلکه ذهن شما را برای مرورهای بعدی هم آماده می‌کند. نکته‌ای که باید به آن توجه کنید این است که این مرور نباید زمان زیادی از شما بگیرد. با توجه به حجم مطالب درس، بین 5 تا 15 دقیقه می‌تواند کافی باشد. هدف این مرحله صرفا تثبیت مطالبی است که شما مطالعه کرده‌اید و برای انتقال آنها به حافظه بلندمدت، باید در روزهای آینده نیز به مرور این مطالب بپردازید.
بخش دوم: مطالعه مسائل اقتصاد؛ تسلط با تمرین و حل مسئله
برخی از فصل‌های اقتصاد ماهیت محاسباتی دارند. مثل فصل تورم، هزینه فرصت، درآمد و تولید. در این بخش، فقط خواندن کافی نیست. برای تسلط، باید تمرین کنید، تست بزنید و تحلیل انجام دهید. برای این بخش، بهتر است در کنار متن کتاب درسی، از درسنامه کتاب کمک‌آموزشی نیز استفاده کنید.
نخستین گام برای مسلط شدن بر مسائل اقتصاد، این است که فرمول‌ها را طبقه‌بندی و خلاصه‌نویسی کنید. مثلا فرمول‌های مربوط به تولید ملی را در یک بخش، فرمول‌های مربوط به شاخص قیمت‌ها را در بخش دیگر قرار دهید. کنار هر فرمول، مثالی ساده بنویسید و مفهوم عملی آن را نیز ذکر کنید. اگر لازم باشد، می‌توانید با لحن و زبان خودتان، یک توضیح کنار آن فرمول بنویسید تا بدانید از این فرمول برای حل چه مسائلی استفاده می‌شود. داشتن دفترچه‌ی فرمول به شما کمک می‌کند تا در مرورهای بعدی یا هنگام حل تست، سریع‌تر به فرمول مورد نظر دست پیدا کنید و کمتر دچار سردرگمی شوید.
در ابتدای یادگیری، حتما برای مسائل، تست آموزشی حل کنید؛ یعنی بدون زمان‌بندی و با مراجعه به پاسخ‌نامه. این کار به شما اجازه می‌دهد تا نحوه‌ی استفاده از فرمول‌ها را بیاموزید. هر تست را دقیق تحلیل کنید؛ بررسی کنید کدام اطلاعات داده شده و کدام را باید با استفاده از فرمول به دست آورد. اشتباهاتتان را هم یادداشت کنید تا در دفعات بعد دچار تکرار آنها نشوید. حتی می‌توانید یک نمونه از سوالات یا تست‌ها را، کنار فرمولی که در دفترچه خودتان یادداشت کرده‌اید بنویسید تا به طور عینی مشخص شود این فرمول، برای حل کدام نوع تست‌ها قابل استفاده است.
پس از اینکه با فرمول‌ها و حل مسئله آشنا شدید، شروع به حل تست‌های متنوع کنید. تست‌هایی را انتخاب کنید که سطح دشواری متفاوتی دارند. این تنوع باعث می‌شود با الگوهای مختلف طراحی سوال آشنا شوید و ذهن شما انعطاف بیشتری پیدا کند. یادتان باشد که صرفا حفظ کردن فرمول کافی نیست. هر فرمول، می‌تواند برای انواع مختلفی از سوالات قابل استفاده باشد. شما باید با حل کردن تست‌های متنوع، با انواع تیپ سوالات آشنا شوید تا در حل آنها و استفاده از فرمول‌های مرتبط، دچار چالش نشوید.
در نهایت باید خود را در شرایط واقعی کنکور قرار دهید. برای این کار، مجموعه تست‌های اقتصاد را به صورت زمان‌دار حل کنید. این کار نه‌تنها سرعت عمل شما را افزایش می‌دهد، بلکه به تمرکز و دقت شما نیز کمک می‌کند. در کنکور، داوطلبی موفق‌تر است که بتواند در زمان محدود، با کمترین خطا تصمیم بگیرد. همچنین این کار به شما کمک می‌کند تا بتوانید تکنیک‌های مدیریت زمان خود را تقویت و مشکل کمبود زمان را در جلسه آزمون برطرف کنید. بعد از هر آزمون، نتایج را تحلیل کنید. ببینید در کدام نوع سوال‌ها ضعف دارید، چه فرمول‌هایی را فراموش کرده‌اید یا در کجا وقت تلف کرده‌اید. این کار به شما این امکان را می‌دهد که نقاط ضعف و قوت خود را بهتر بشناسید و در آزمون بعدی، بتوانید عملکرد بهتری کسب کنید.
برای موفقیت در درس اقتصاد، باید هر دو جنبه‌ی مهم آن را جدی بگیرید. یعنی بخش مفهومی که نیاز به درک و تکرار دارد، و بخش محاسباتی که فقط با تمرین و تست در آن مسلط می‌شوید. اگر با روش درست پیش بروید، اقتصاد می‌تواند یکی از نقاط قوت کارنامه‌ی شما در کنکور باشد. با استمرار در تمرین و مرور، خیلی زود متوجه می‌شوید که درصد بالای اقتصاد، دست‌یافتنی‌تر از چیزی است که فکر می‌کردید.
